Abt Meugens terug thuis

Het portret van de laatste abt van Vlierbeek, Ildephonsus Meugens, is definitief terug in Vlierbeek. Het kon aangekocht worden met de steun van het Restauratiefonds Abdij Vlierbeek, Trefpunt Vlierbeek vzw en de Heemkundige Kring Vlierbeek. Op zondag 7 oktober is het portret in de abdijkerk ingehuldigd en plechtig overgedragen aan de nieuwe eigenaar, de Kerkfabriek OLV Vlierbeek.

 

De laatste abt van Vlierbeek, Ildephonsus Meugens, werd geboren in Oorbeek (Tienen) in 1750. Zijn vader pachtte er een hoeve, eigendom van de abdij van Vlierbeek. Zijn afkomst als boerenzoon belette Meugens niet in te treden in de abdij en op te klimmen tot abt van de benedictijnen van Vlierbeek. De monniken verkozen hem tot het hoogste ambt op 12 juni 1792. Ruim een maand later, op 30 juli, werd hij in Vlierbeek tot abt gewijd.

 

Zoals de traditie vereiste, liet de kersverse abt zich portretteren. Hiervoor deed hij een beroep op François-Xavier Joseph Jacquin. Deze Brusselaar had zich aan het begin van zijn carrière in Leuven gevestigd en werd een gevierd portrettist. Jacquin schilderde niet enkel de prelaat van Vlierbeek. Van zowat alle abten en abdissen uit deze periode, van Affligem tot Hasselt en van Mechelen tot Nijvel, blijft een fraai portret door Jacquin bewaard.

 

Het portret dat nu aangekocht kon worden, is een absoluut meesterwerk. De schilder liet zowel zijn handtekening als een datering achter op het portret. Het geschilderde wapenschild laat geen twijfel bestaan over de identiteit van de geportretteerde. Onder het wapenschild prijkt het devies van Meugens, ‘Pulchritudo Agri Mecum’, wat zoveel betekent als ‘De schoonheid van het veld weze met mij’. Een knipoog van de abt naar zijn afkomst als boerenzoon.

 

Helaas wachtten Meugens en de abdij van Vlierbeek al snel grote uitdagingen. In 1794 komen onze streken onder Frans bestuur te staan. In 1796 worden alle kloosters en abdijen – waaronder ook Vlierbeek – opgeheven en nog eens een jaar later worden de abt en zijn monniken gewapenderhand uit Vlierbeek verdreven.

 

Meugens en enkele monniken blijven Vlierbeek echter trouw. Via diverse tussenpersonen kunnen zij de abdijsite van afbraak vrijwaren en blijft ook het interieur van de abdijkerk intact. Dit laat Meugens toe om vanaf 1803 opnieuw voor te gaan in misvieringen in de oude abdijkerk. Meugens dient dan ook niet enkel herinnerd te worden als de laatste abt van Vlierbeek, maar tegelijk als de eerste pastoor van Vlierbeek. Hij stond zo aan de wieg van de huidige parochie van Vlierbeek. Drie jaar later, in 1806, overleed Meugens en werd hij op het kerkhof van Vlierbeek begraven. Zijn epitaaf bevindt zich in de kerkhofmuur achter de toren van de Onze-Lieve-Vrouwekerk.

 

Wat vooral opvalt is de gave toestand van het portret, ondanks een ouderdom van ruim tweehonderd jaar. Dit zegt veel over de liefde en bewondering waarmee het portret bewaard werd door de vorige eigenaren. Na de dood van Meugens kwam het portret in de handen van zijn familie. En dit bleef zo tot voor enkele maanden. Het portret hing steeds in de ‘beste’ kamer, waar het gekoesterd werd en met de beste zorgen omringd. We zijn de laatste eigenaars dan ook zeer dankbaar dat zij bereid waren het portret af te staan en vertrouwen hebben in de goede zorgen – en bewondering – die het in Vlierbeek blijvend zal mogen ontvangen.

 

Op zondag 7 oktober is de definitieve terugkeer van abt Meugens gevierd! Om 11.30 uur gaf Robrecht Janssen, voorzitter van de Heemkundige Kring Vlierbeek, een lezing in de abdijkerk over het leven van abt Meugens in Vlierbeek op het eind van de achttiende eeuw tot bij de opheffing van de abdij en als eerste pastoor van de parochie Vlierbeek. Na de plechtige inhuldiging en overdracht van het portret aan de Kerkfabriek OLV Vlierbeek werd een glas "Vlierbeek Grand Cru" geheven op de thuiskomst van abt Meugens.